1.5.2 Okuma

İstanbul’da Üç Japon

………………..

Biri işadamı ve çay merasimi üstadı Yamada Torajiro, biri mimar, profesör ve ilk Japon mimarlık tarihçisi İto Chuta; diğeri de Budist din adamı, araştırmacı Otani Kozui. Üçü de Japonya’da kendi alanlarında iz bırakmış önemli isimler. Her biri 19. Yüzyılın sonu, 20. Yüzyılın başında, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’ne merak sarıp İstanbul’a geldi ve burada yaşadıklarına dair eserler de bıraktılar.

………………..

Torajiro, ‘Türkiye’ye Resimli Bir Bakış’ adlı İstanbul’u çağdaş bir Japon’un gözünden anlatan bir kitap yazarken, Chuta Osmanlı topraklarını kapsayan ayrıntılı bir seyahatname, mimari eserlerle ilgili çizimler, fotoğraflar ve konferans kayıtları bıraktı. Budist Kozui ise cumhuriyetin ilk yıllarından önce Atatürk ile Ankara Sanayii Ziraiyye şirketini sonra da Bursa’da Mehmet Memduh Bey  (Gökçen) ve Kavalalı Hüseyin Bey ile birlikte, şehirde ipek kumaş üretimini canlandırmaya yönelik, ipek dokumacılığı üzerine bir fabrika kurdu.

………………….

Her üç Japon aydını için Osmanlı mirası üzerine kurulan Atatürk’ün genç cumhuriyeti, doğu modernleşmesinin hayalden gerçeğe dönüştürülmüş öncü bir modelidir. Suna ve  İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde açılan ‘Hilal ve Güneş’ sergisi de işte bu üç önemli adamın izlenim tecrübe ve geride bıraktıklarını bir arada görme şansı veriyor. Ayrıca müzelerden, özel koleksiyonlardan ilk kez gün ışığına çıkan pek çok tarihi eser, obje ve dökümanlar da sergide yer alıyor.

Pegausus, Kültür Sanat, Kasım 2000, s. 168