2.3.4 Sözcükler

Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul!

Görmedim gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer.

Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul!

Sade bir semtini sevmek bile bir ömre değer.

1. Bir yere kurul-, orada rahat oturmak anlamındadır. Siz de aşağıdaki nesneleri kullanrak sözcük ile cümleler yazın.

2. Keyfince mutlu olarak, mululukla, mutlu olacağın bir şekilde anlamındadır.Siz de sözcüğü cümlelerde kullanın:

3. Ömür sözcüğü aşağıdakilerden hangileri ile aynı anlamdadır?

• yaşam b. ölüm                c. hayat

Nice revnaklı şehirler görülür dünyada,

Lakin efsunlu güzellikleri sensin yaratan.

Yaşamıştır derim, en hoş ve uzun rü’yada

Sende çok yıl yaşayan, sende ölen, sende yatan.

1. Yukarıda , ama/fakat anlamına gelen sözcük hangisidir?

2. Yukarıda güzel anlamına gelen sözcüğü bulun.

3. Yukarıda  nice çok anlamına gelir buna göre sözcük ile yeni bir cümle yazın.

………….

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalıÖnce hafiften bir rüzgar esiyor;Yavaş yavaş sallanıyorYapraklar, ağaçlarda;Uzaklarda, çok uzaklarda,Sucuların hiç durmayan çıngıraklarıİstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı. 1.    Hafiften sözcüğü hangi anlamdadır?a. zayıf      b. az       c. yavaş2.    Sucu su tatan anşamındadır. Buna göre siz de satan anlamında sözckler yapın:

3.    Sallanıyor sözünü aşağıdaki keliler ile kullanın:

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı;Kuşlar geçiyor, derken;Yükseklerden, sürü sürü, çığlık çığlık.Ağlar çekiliyor dalyanlarda;Bir kadının suya değiyor ayakları;İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı.1.    Derken yerine aşağıdaki szöcüklerden hangisi gelebilir?a. dedi                      b.diyor                 c.sonra2.    Yularıda alçak sözcüğü ile karşıt anlamda olan sözcüğü bulun.3.    Aşağıdaki szöcükleri uygun boşluklara yazın:Çek- değ- geç- Arkadaşının saçını hızla ……..Bu duraktan her on dakikada bir otobüs ……Elim sıcak tencereye ……… 4.    sürü sürü sözleri yerine aşağıdakilerden hangisi gelebilir?a.kalabalık            b.gruplar             c. sürünerek5.     Çığlık tehlike anında çıkarılan bir sestir. Fakat kuşlar ve çocuklar için bu ses tehlikeye işaret etmez. Aşağıya çocukların çığlıkları ile ilgili bir cümle yazın.                     İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı;Serin serin KapalıçarşıCıvıl cıvıl MahmutpaşaGüvercin dolu avlularÇekiç sesleri geliyor doklardanGüzelim bahar rüzgarında ter kokuları;İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı. 1.    Yukarıda hangi kuştan söz ediliyor?2.    Avlu büyük boş bahçe anlamındadır. Siz de avlu sözünü cümlede kullanın.3.    Yukarıda hangi tür rüzgardan söz ediliyor?4.    Yukarıda hoş olmayan koku hangisidir?5.    Ses sözcüğünü kullanarak yeni gruplar yapın ve cümlede kullanın:

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı;Başımda eski alemlerin sarhoşluğuLoş kayıkhaneleriyle bir yalı;Dinmiş lodosların uğultusu içindeİstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı. 1.    Sarhoşluk sarhoş olma durumudr. Buna göre luk eki ile kelimelr yapın:2.    Aşağıdaki öreneğe benzer örnek yapın:

3.    Yukarıda rüzgarın bitmesi/durması için kullanılan sözcük hangisidir?a. Dinmiş b. uğultu                    İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı;Bir yosma geçiyor kaldırımdan;Küfürler, şarkılar, türküler, laf atmalar.Birşey düşüyor elinden yere;Bir gül olmalı;İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı. 1.    Yukarıda yolların kenarındaki yayların yürüdüğü kısım için kullanılan sözcüğü bulun.2.    Yukarıda yolda yürüyen yabancılara  söylenen sözler için hangi sözcükler kullanılmıştır?a. Türkü    b. küfür                c.laf atma                     İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı;Bir kuş çırpınıyor eteklerinde;Alnın sıcak mı, değil mi, biliyorum;Dudakların ıslak mı, değil mi, biliyorum;Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasındanKalbinin vuruşundan anlıyorum;İstanbul’u dinliyorum.                    1.    Kuşun kanatlarını hızla sallaması  kullanılan sözcük hangisidir?2.    Yukarıda kuru sözcüğünün karşıt anlamlısı hangisidir?a. Islak                      b. dudak               c. sıcak3.    Kalbin atması yerine hangi sözcük kullanılmıştır?

…………….

Bir gün sabah vakti kapıyı çalsam,Uykudan uyandırsam seni:Ki, sisler daha kalkmamıştır Haliç ten.Vapur düdükleri ötmektedir.Etraf alacakaranlık,Köprü açıktır henüz.Bir gün sabah sabah kapıyı çalsam… 1.    Sabahleyin yerine kullanılan sözcükleri yukarıda bulun.2.    Kim uayanacak?3.    Him uyandıracak?4.    Sisin yok olması için yukarıda sisler kalktı diyor. Bu duurmda sisin başlaması için hangi sözcük kullanılır?a.  Sis geldi              b. Sis indi.            C. Sis başladı.5.    Düdük için ötmek sizcüğü kullanılır. Aşağıdakilerden hangileri için ötemek kullanılır?a. Eşşek     b. Kuş    c.Çocuk6.    Etraf yerine hangi sözcük kullanılır?a. kenar                    b. karşı                d. çevre7.    Alacakaranlık hangi zamanı anlatır?a. Güneş batarkenb.Güneş doğmadan hemen öncec. Güneş yokken Yolculuğum uzun sürmüş oldukçaGece demir köprülerden geçmiştir tren.Dağ başında beş-on haneli köyler,Telgraf direkleri yollar boyuncaKoşuşup durmuş bizle beraber.1.    Oldukça yerine aşağıdakilerden hangisini getirebiliriz?a. oldu        b.olan   c. çok     d. olduğu 2.    Sizce ‘dağ başı ‘ nasıl bir yerdir?a. kalabalık, canlı                  b. sakin, ıssız3.    Yollar boyunca ifadesinde ‘boyunca’ sözcüğünün anlamı hangisidir?a. Yollar kadar uzunb.Yolların kenarlarında   Şarkılar  söylemişim pencereden.Uyanıp uyanıp yine dalmışım.Biletim üçüncü mevki,Fakirlik hali.Lüle taşından gerdanlığa gücüm yetmemiş,Sana Sapancadan bir sepet elma almışım.1.    Yukarıda zenginlik sözünün karşıtı olan sözü bulun.2.    Üçüncü mevki bilet için hangisi söylenebilir?a. En pahalı biletlerdir. B. En ucuz biletlerdir.3.    Aşağıdaki hangi sözcük uykuya dalmışım cümlesindeki dal- sözcüğü ile aynı anlamdadır?a. 50 metreye dalıp denizden mercan çıkardık.b.Otbüste biraz dalmışım.4.    Gücü yetmemek hangi anlamdadır?a. Çok güçsüzb.Hastac. C. Parası yok Ver elini Haydarpaşa demişiz,Vapur rıhtımdadır pırıl pırıl,Hava hafifden soğuk,Deniz katran ve balık kokulu.Köprüden kayıkla geçmişim karşıya,Bir nefeste çıkmışım bizim yokuşu…1.    Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin denizde olması beklenmez?a. deniz     B.vapur  c. rıhtım              d. katran              e. balık2.    Yukarıda bir yere gitmek için coşku veheyacnı hangi sözlerle anlatmış?3.    Hafiften sözcüğünün anlamı aşğıdakilerden hangisidir?a. Az          b. Çok Bir gün sabah sabah kapıyı vursam,-Kim o, dersin uykulu sesinle içerden.Saçların dağınıkdır, mahmursundur.Kim bilir? Ne güzel görünürsün sevgilim!Bir sabah vakti kapıyı çalsam,Uykudan uyandırsam seni,Ki, daha sisler kalkmamıştır Haliç’ten.Fabrika düdükleri ötmektedir.

1. Yukarıda şair bir eve girmeden önce ne yapacak?
2. Uykusu olan kişi için ne denir?
3. Tarnamış düzgün saçların karşıt anlamlısı nedir? Yukarıdan bulun.
4. Ne güzel, çok güzel anlamındadır. Siz de benzer ifadeler yazın.

Örnek: Ne sıcak!